BUTLER MONUMENT
Leaving the Russian Federation this year and saying goodbye to close friends, we gave each other objects that, on the one hand, could be a reminder of our past togetherness, and on the other hand, had some potential for thoughts about a possible future already in new actions, circumstances and places. On each of these subjects, I wrote the question: "How we must live together?"

Why is this question, and in this particular form, so important to me now? In a world overflowing with people, information, connections and traumas, a colossal set of differences, otherness of people and the circumstances of their lives becomes an obvious fact. On this basis, modern culture prioritizes the individual, who is in constant struggle with others, thereby erasing the sense of commonality between people. The fear of the "other" is the error of evolution. This error is caused by the inability to think the world without one's own presence in it. Differences are systematically hidden or labeled as something that must be overcome and/or destroyed, and this leads to the fact that a person is left alone with the desire to project himself onto everything around him, unable to ultimately see the continuity between the individual and society, between yourself and others.

In reality, we do not have the opportunity to choose those people who are around us. We always live in a floating set of differences and misunderstandings. Denying this or turning a blind eye to it, a person is doomed to death, to a war of groups that think of themselves as similar, with others who are the same. The alternative to this war, equalizing everything in death, is the moment when the differences between people and their desire to live become a place for future solidarity. "How must we live together?" - for me, this is the first question we can ask ourselves at this point. We are "others", we cannot choose those who are nearby, we want to live, so all we can do is understand exactly how we should survive together in these conditions.

This work is "speaking up" such a question in the new space of my rapidly changing life. Now I live in "Orbit" in Yerevan and I use it for this symbolic action. Every time it bounces off the walls, the sound takes on the shape of space. Each new reflection simultaneously repeats the question and changes it. This happens until it becomes unrecognizable, until it transforms in accordance with the space in which it is pronounced. I look at the process of this work as a temporary monument or a symbolic gesture towards loved ones with whom we parted, with whom we care for others and with whom we continue to fight.

Այս տարի հեռանալով Ռուսաստանի Դաշնությունից և հրաժեշտ տալով մտերիմ ընկերներ-ընկերուհիներին՝ մենք միմյանց նվիրեցինք առարկաներ, որոնք մի կողմից կարող էին հիշեցնել մեր միասնական անցյալի, իսկ մյուս կողմից՝ ունեին որոշակի ներուժ՝ մտածելու հնարավոր ապագայի մասին արդեն նոր գործողություններում, հանգամանքներում և վայրերում։ Այս առարկաներից յուրաքանչյուրի վրա ես գրեցի հարցը. «Ինչպե՞ս պետք է ապրենք միասին»:

Ինչո՞ւ հենց այս հարցը, և հենց կոնկրետ այս ձևով, հիմա այդքան կարևոր ինձ համար: Մարդկանցով, տեղեկատվությամբ, կապերով և վնասվածքներով լցված աշխարհում ակնհայտ փաստ է դառնում տարբերությունների, մարդկանց և նրանց կյանքի հանգամանքների այլության հսկայական շարքը: Սրա հիման վրա ժամանակակից մշակույթը առաջնահերթություն է տալիս անհատին, ով մշտական պայքարի մեջ է ուրիշների հետ՝ դրանով իսկ ջնջելով մարդկանց միջև ընդհանրության զգացումը: «Ուրիշի» նկատմամբ վախը էվոլյուցիայի սխալն է։ Այս սխալը պայմանավորված է աշխարհը առանց սեփական ներկայության պատկերացնելու անկարողությամբ: Տարբերությունները համակարգված կերպով թաքցվում կամ պիտակվում են որպես մի բան, որը պետք է հաղթահարվի և/կամ ոչնչացվի, և դա հանգեցնում է նրան, որ մարդը մնում է մենակ՝ իրեն շրջապատող ամեն ինչի վրա իրեն պրոյեկտելու ցանկությամբ, ի վերջո, չկարողանալով տեսնել անհատի և հասարակության, ինքդ քո և ուրիշների միջև կապը:

Իրականում մենք հնարավորություն չունենք ընտրելու այն մարդկանց, ովքեր մեզ շրջապատում են։ Մենք միշտ ապրում ենք տարաձայնությունների և թյուրիմացությունների փոթորկվող օվկիանում: Սա ժխտելով կամ դրա վրա աչք փակելով՝ մարդը դատապարտված է մահվան, խմբերի միջև պատերազմի, որոնք իրենց նման են համարում, մյուսների հետ, ովքեր նույնն են։ Այս պատերազմի այլընտրանքը՝ մահվան մեջ ամեն ինչ հավասարեցնելը, այն պահն է, երբ մարդկանց տարբերություններն ու ապրելու ցանկությունը դառնում են ապագա համերաշխության կետ։ «Ինչպե՞ս պետք է միասին ապրենք»: - Ինձ համար սա առաջին հարցն է, որ կարող ենք ինքներս մեզ տալ այդ կետում։ Մենք «ուրիշներ» ենք, չենք կարող ընտրել նրանց, ովքեր մոտ են մեզ, մենք ուզում ենք ապրել, ուստի մեզ մնում է միայն հասկանալ, թե ինչպես պետք է միասին գոյատևենք այս պայմաններում։

Այս ստեղծագործությունն այդպիսի հարցի «բարձրաձայնումն» է իմ արագ փոփոխվող կյանքի նոր տարածության մեջ։ Հիմա ապրում եմ Երևանի «Օրբիտ»-ում և այն օգտագործում եմ խորհրդանշական ակցիայի շրջանակում։ Ամեն անգամ, երբ արտացոլվում է պատերի վրա, ձայնը տարածության տեսք է ստանում: Յուրաքանչյուր նոր արտացոլում միաժամանակ կրկնում է հարցը և փոխում այն: Դա տեղի է ունենում այնքան ժամանակ, մինչև այն դառնում է անճանաչելի, քանի դեռ չի փոխակերպվում այն տարածությանը համապատասխան, որտեղ այն արտասանվում է։ Ես այս աշխատանքի ընթացքին նայում եմ որպես ժամանակավոր հուշարձանի կամ խորհրդանշական ժեստի այն սիրելի մարդկանց նկատմամբ, որոնցից մենք բաժանվեցինք, որոնց հետ մենք հոգ ենք տանում ուրիշների մասին և որոնց հետ մենք շարունակում ենք պայքարել: